ΕΙΔΗ ΤΕΤΡΑΠΛΕΥΡΩΝ

ΒΛΈΠΩ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΑ ΤΕΤΡΑΠΛΕΥΡΑ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ -ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ

Ονοματική φράση

Τι είναι η ονοματική φράση και ποια η λειτουργία της στην πρόταση
❏ Η πρόταση είναι το κύριο συστατικό-βασική μονάδα κάθε κειμένου.
Κάθε πρόταση αποτελείται από δύο βασικά μέρη:
• την ονοματική φράση (ΟΦ) στην οποία η κεντρική λέξη είναι ένα ουσιαστικό,
π.χ. Η πρόσληψη γάλακτος (ΟΦ) είναι μέτρια.
• τη ρηματική φράση (ΡΦ) στην οποία κεντρική λέξη είναι ένα ρήμα,
π.χ. Η πρόσληψη γάλακτος είναι μέτρια (ΡΦ)

Η ονοματική φράση μπορεί να έχει:
• απλή μορφή → άρθρο + ουσιαστικό
π.χ. ο άνεμος
• διευρυμένη μορφή → άρθρο + επίθετο + ουσιαστικό
π.χ. ο δυνατός άνεμος

Η διευρυμένη μορφή της ΟΦ μπορεί να περιλαμβάνει οποιοδήποτε άλλο μέρος του λόγου που μπορεί να λειτουργήσει ως συμπλήρωμα ή προσδιορισμός του ουσιαστικού, όπως αριθμητικό, αντωνυμία ή ολόκληρη ονοματική πρόταση,
π.χ. Ο δυνατός άνεμος, που ερχόταν από τα ανατολικά, έπαιρνε τις στέγες των
σπιτιών.

✔ Η ονοματική φράση επιτελεί πολλές λειτουργίες στις προτάσεις.
Μπορεί να λειτουργεί ως:
• Υποκείμενο του ρήματος, δηλώνει δηλαδή ποιος ενεργεί ή δέχεται μια ενέργεια ή βρίσκεται σε μια κατάσταση, και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική,
π.χ. Οι γονείς θα πρέπει να δείξουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη διατροφή των παιδιών τους.
• Κατηγορούμενο του υποκειμένου ή του αντικειμένου και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική ή αιτιατική,
π.χ. Η πρόσληψη γάλακτος είναι μέτρια.
• Αντικείμενο του ρήματος, δηλώνει δηλαδή το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο πηγαίνει η ενέργεια του ρήματος, και βρίσκεται σε πτώση αιτιατική ή γενική,
π.χ. Προτιμάτε ψωμί ολικής αλέσεως.
• Συμπλήρωμα πρόθεσης, εξαρτάται δηλαδή από μια πρόθεση, και βρίσκεται σε πτώση αιτιατική,
π.χ. Να τρώτε με τη συντροφιά προσφιλών προσώπων.
• Συμπλήρωμα άλλης ονοματικής φράσης και βρίσκεται συνήθως σε πτώση γενική, π.χ. Η κατανάλωση τυριού είναι υψηλή.

✔ Η ρηματική φράση αποτελείται από το ρήμα και τα συμπληρώματα και τους προσδιορισμούς του. Σε μια ρηματική φράση μπορεί να εμπεριέχεται μια ονοματική φράση,
π.χ.:
Ο δυνατός άνεμος, έπαιρνε τις στέγες των σπιτιών
ΟΦ ΟΦ
ΡΦ

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

Επιθετικός προσδιορισμός

Τι είναι ο επιθετικός προσδιορισμός.

Το επίθετο που προσδιορίζει ένα ου­σιαστικό λέγεται επιθετικός προσδιορισμός.

Ως επιθετικοί προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται, εκτός από επίθετα, και άλλα μέρη του λόγου: μετοχές, αντωνυμίες, αριθμητικά, ουσιαστικά, εμπρόθετα ουσιαστικά, επιρρήματα που συνοδεύονται από το οριστικό άρθρο, όταν όλα αυτά έχουν σημασία επιθέτου.

Επίθετο στη θέση ουσιαστικού.

Παραδείγματα:

Οι πλούσιες χώρες πρέπει να βοηθούν τις φτωχές χώρες. Ο πλούσιος έχει τα φλουριά, έχει ο φτωχός τα γλέντια.

Στα παραδείγματα παρατηρούμε ότι συχνά το επίθετο παίρνει τη θέση του ουσιαστικού που παραλείπεται.

Έτσι χρησιμοποιείται αυτό ως ουσιαστικό.

Επιρρηματικοί προσδιορισμοί

α. Γράφω αυτές τις σκέψεις βιαστικά, β. Ήρθε η κόρη του γελώντας, γ. Ώρες καθόμουν και κοίταζα τη θάλασσα, δ. Ο δρόμος περνά μπροστά από το σπίτι.

Επιρρηματικός προσδιορισμός ή επιρρηματικό σύνολο λέγεται κάθε επίρρημα (αλλά και άλλες λέξεις).

Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί, όπως και η ίδια η λέξη το δηλώνει (επί+ρήμα), προσδιορίζουν τα ρήματα (αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και τα επίθετα και τα ουσιαστικά και τα επιρρήματα), για να συμπληρώ­σουν την έννοιά τους και να γίνει πιο συγκεκριμένη και πιο σαφής.

Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί φανερώνουν τόπο, χρόνο, τρόπο, ποσό, αιτία, σκοπό, αποτέλεσμα, προϋπόθεση, βεβαίωση, άρνηση, δι­σταγμό κ.ά.

Εμπρόθετοι προσδιορισμοί

α. Ήταν περήφανος για το κατόρθωμά του. β. Οι καταστροφές από το σεισμό ήταν πολλές.

Εμπρόθετος προσδιορισμός είναι ένα σύνο­λο λέξεων, που αποτελείται από πρόθεση και τη λέξη ή τις λέξεις που η πρόθεση αυτή συνοδεύει.

Τα πτωτικά, που συνοδεύονται από προθέσεις, μπαίνουν κανονικά σε πτώση αιτιατική.